Ο θυμός είναι ένα πανανθρώπινο, οικουμενικό συναίσθημα, το οποίο απαντά σε ερεθίσματα που απειλούν το αίσθημα δικαίου μέσα μας όπως και την αυταξία μας. Το αίσθημα αδικίας, προσβολής, ντροπής, υποτίμησης, ταπείνωσης, οι σκέψεις ότι ο άλλος καταπατά τα δικαιώματά μας, η ανημπόρια να υπερασπιστούμε το σωστό για μας είναι επιπλέον λόγοι που μας οδηγούν στο θυμό. Ο θυμός εκδηλώνεται με λεκτική, μη λεκτική ή σωματική επιθετική συμπεριφορά κυρίως όταν θεωρούμε ότι κάποιος τρίτος είναι υπεύθυνος για μια δυσκολία που βιώνουαε. Η ταχύπνοια, η ταχυκαρδία, η αύξηση της πίεσης του αίματος, της αδρεναλίνης και της νοραδρεναλίνης είναι συνοδευτικές σωματικές αλλαγές στο θυμό και ιδιαίτερα επι-βαρυντικές για τον οργανισμό μας.
Ο θυμός όμως μπορεί να στραφεί και μέσα μας εάν πιστεύουμε ότι εμείς φταίμε ή εάν δεν τολμούμε να τον εκφράσουμε προς τα έξω και αφήσουμε το συναίσθημα της ενοχής να μας κυριεύσει. Εδώ οι αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, οι καταχρήσεις και η μελαγχολία καραδοκούν. Ορισμένοι συσσωρεύουν το χρόνιο θυμό τους και ζουν σε μια κατάσταση χρόνιας και ήπιας επιθετικής ετοιμότητας, ενώ άλλοι εκρήγνυνται στιγμιαία με ακραίο τρόπο, ύστερα από τον οποίο «επιτυγχάνουν» ένα είδος κάθαρσης του.
Πότε ο θυμός γίνεται πρόβλημα για ένα άτομο; Υπάρχει κατάλληλη θεραπεία;
Η απειλή μιας επερχόμενης αδικίας μπορεί να είναι εξίσου ισχυρή με το πραγματικό βίωμα της αδικίας. Το άτομο αδυνα τεί να διαχωρίσει αν ο λόγος που το έκανε να θυμοϋσει ήταν ένα απειλητικό γεγονός ή αν ήταν ο ίδιος του ο εαυτός. 11 δυσκολία αυτή στο διαχωρισμό ανάμεσα στη λογική και στο συναίσθημα κάνει ορισμένα άτομα να υποφέρουν περισσότερο από τα συναισθήματα τους. 11 «διαλείπουσα εκρηκτική διαταραχή» εντάσσεται στις διαταραχές ελέγχου των παρορμή-σεων. ενώ ο επιπολασμός της αγγίζει περίπου το 4-6% του γενικού πληθυσμού. Χαρακτηρίζεται από ανεξέλεγκτες εκρήξεις οργής παρορμητική επιθετικότητα και εκρήξεις βίας ή φθοράς και από μια αναντιστοιχία ανάμεσα στο εκάστοτε π>αίσιο και τις υποκειμενικές αντιδράσεις του ατόμου.
Έρευνες αποκαλύπτουν ένα σημαντικό βιολογικό υπόβαθρο πίσω από τη διαταραχή. Ο διάλογος και η δυνατότητα εκλογίκευσης μιας δύσκολης για μας κατάστασης αποτελεί υγιή λύση στη διαχείριση της καθημερινότητάς μας. Εκλογίκευση όμως δεν σημαίνει καταπίεση του θυμού, η οποία μπορεί να αποβεί εξίσου επιβαρυντική για τον ψυχισμό του ατόμου ανάλογη με την επιθετική έκφραση του θυμού. Στις περιπτώσεις αυτές όπου ο θυμός αποτελεί εμπόδιο στη δυνατότητα του ατόμου να ζει φυσιολογικά την καθημερινότητά του προτείνεται η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία που στοχεύει στον εντοπισμό και στον έλεγχο των αρνητικών σκέψεων του ατόμου που εντείνουν το θυμό του («Πάλι με αδικούν») και των αρνητικών συμπεριφορών που τον διατηρούν (π.χ., βίαιες εκρήξεις).
Κείμενο της ψυχολόγου - ψυχοθεραπεύτριας Μυρσίνης Κωστοπούλου. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα στο βιβλίο Μιλώντας για εμάς και τα προβλήματά μας. Ευχαριστούμε τις εκδόσεις Καστανιώτη για την ευγενική παραχώρηση του υλικού.